จากเหตุการณ์การหยุดชะงักของบริการระบบโทรคมนาคมที่เกิดขึ้นเป็นวงกว้างเมื่อเร็ว ๆ นี้ผู้เขียนได้ลองค้นคว้าหาข้อมูลว่าน่าจะมีสาเหตุจากประเด็นอะไรได้บ้าง
เพราะระบบโครงข่ายโทรคมนาคมในปัจจุบันมีความซับซ้อนมากเกินกว่าจะบริหารจัดการด้วยมนุษย์ได้โดยง่าย อันเป็นที่มาของแนวคิดระบบโครงข่ายอัตโนมัติ (Autonomous Networks, AN ของ TM Forum) โดยเฉพาะเป้าหมาย Zero Trouble ในคุณสมบัติ Self-healing ซึ่งก็คือการแก้ไขปัญหาโดยอัตโนมัตินั่นเอง
อย่างไรก็ดี ผู้เขียนกลับได้พบเรื่องราวที่น่าสนใจอีกด้านหนึ่งคือ “อุตสาหกรรมโทรคมนาคมกำลังประสบปัญหาในการสร้างรายได้จากเครือข่าย 5G ที่ได้ลงทุนไปอย่างมหาศาล” จากบทความของ Bloomberg ที่ลงเมื่อ 25 มี.ค.ที่ผ่านมานี่เอง จึงจะขอนำประเด็นนี้มาเล่าสู่กันฟังก่อน
ระบบโทรคมนาคมแบบไร้สายที่เรามักเรียกกันว่าระบบโทรศัพท์เคลื่อนที่หรือระบบโทรศัพท์มือถือนั้น มีวิวัฒนาการมาอย่างยาวนานจนกลายเป็นปัจจัยที่ห้าของชีวิตแล้ว และเราไม่ได้ใช้แค่โทรคุยกันเท่านั้น แต่ด้วยการผสมผสานกับระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการเชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ตอยู่ตลอดเวลา ทำให้อุปกรณ์มือถือดังกล่าวมีความสามารถอย่างไร้ขีดจำกัดตามแอปที่สร้างกันขึ้นมา
ทั้งนี้ เป้าหมายของระบบ 5G ที่เริ่มเปิดตัวในปี 2562 มีจุดเด่นอยู่ 3 ข้อ (5G Triangle) ได้แก่ 1.มีความหน่วงต่ำ (uRLLC) 2. ต่อได้กับอุปกรณ์หลากหลายประเภทเป็นจำนวนมาก (mMTC) และ 3. ความเร็วในการส่งผ่านข้อมูลสูง (eMBB)
ทำให้โครงข่าย 5G สามารถรองรับการทำงานแบบเวลาจริง เช่น การผ่าตัดทางไกลที่ต้องการความแม่นยำสูง สามารถต่อกับอุปกรณ์อย่าง IoT เพื่อสร้าง Smart Factory Smart City และสามารถส่งผ่านข้อมูล video streaming ความละเอียดสูงได้อย่างไม่สะดุด เป็นต้น
แต่ปรากฏว่า “แอปตัวจี๊ด (Killer Apps)” เพื่อใช้ประโยชน์จาก 5G อย่างเต็มที่หาได้ยากยิ่ง โดยเฉพาะกับสิ่งที่ลูกค้ายอมจ่ายเงินเพิ่มเพื่อใช้ app ตัวจี๊ดนั้น ตัวอย่างที่ Bloomberg พูดถึงเช่น คุณหมอยังคงอยากผ่าตัดคนไข้ในห้องผ่าตัดมากกว่าทำผ่านแขนหุ่นยนต์ระยะไกล
นักเล่นเกมออนไลน์ยังคงอยากนั่งเล่นเกมบนเก้าอี้นุ่ม ๆ ที่บ้านไม่อยากเล่นบนรถไฟฟ้า ส่วนโรงงานก็ยังอยากต่อเชื่อม IoT ผ่าน WiFi มากกว่าจะใช้ 5G (หรือ private 5G ก็ตาม) โดยเฉพาะการชะลอตัวของโลกเสมือนจริง (metaverse) ที่ยังไม่เกิดขึ้น ฯลฯ
ในขณะที่ผลด้านรายได้กลับเดินสวนเป็นตรงกันข้าม ในหลายกรณีจากตัวชี้วัด Average Revenue Per User, ARPU (รายได้เฉลี่ยของผู้ให้บริการต่อลูกค้า 1 คน) ที่ลดลง เช่น ในประเทศอังกฤษ ผู้ให้บริการมีรายได้ลดลงจากหลายสาเหตุที่เกิดจากกระบวนการทำงานล่าช้า ระบบหยุดชะงักบ่อย
จนถึงการออกบิลผิดพลาด รวมถึงสภาพการแข่งขันและการตลาด ทำให้ผู้ให้บริการแม้จะพยายามเพิ่มรายได้ แต่กลับต้องมาดูแลเรื่องการลดต้นทุนและการบริหารจัดการให้มากขึ้น
ส่วนของเทคโนโลยี 5G เองยังมีประเด็นเรื่องการสร้างโครงข่ายหลัก (5G Standalone, SA) ที่ยังไม่ลงกันเต็มที่นัก ผู้ให้บริการหลายรายก็ยังคงใช้สถานีฐาน 5G RAN ต่อเชื่อมกับโครงข่าย 4G เดิมอยู่ (5G-NSA)
โดยผลสำรวจพบว่า ณ เดือนกันยายน 2567 มีผู้ให้บริการโทรคมนาคม 211 รายจาก 122 ประเทศทั่วโลกได้เปิดบริการ 5G แล้ว แต่มีเพียง 57 รายเท่านั้นที่ลงทุน 5G-SA นอกจากนี้จากข้อจำกัดของคลื่นความถี่ทำให้มีการใช้สัญญาณ 5G ส่งผ่านชุดคลื่นความถี่ของ 4G มีผลทำให้ประสิทธิภาพของ 5G ด้อยกว่าของ 4G ซะงั้น
ความหวังแสงสว่างปลายอุโมงค์ที่เริ่มจะพอมองเห็นคือ พัฒนาการของ “แอปตัวจี๊ด” จากการมาของปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้าง (Generative AI) ที่กำลังเปลี่ยนวิถีชีวิตและการทำงานของเราอย่างแรง
อีกทั้งยังช่วยเร่งให้กระบวนปรับเปลี่ยนองค์กรของผู้ให้บริการเองจากผู้ให้บริการโทรคมนาคมไปเป็นผู้ให้บริการเทคโนโลยี (from TelCo to TechCo) และจะต้องเป็น Customer-Centric TechCo ให้ได้ด้วย
นอกจากนี้ GenAI ยังช่วยให้เกิดการพัฒนาผลิตภัณฑ์และบริการใหม่ ๆ จากแนวคิดและความก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่ตอบโจทย์และสร้างมูลค่าทางธุรกิจเป็นสำคัญในลักษณะโซลูชันแบบครบวงจร
โดยมีการสื่อสารคุณค่าเหล่านั้นในภาษาที่ลูกค้าเข้าใจ จนยอมจ่ายค่าสินค้าและบริการเพิ่ม อีกด้านหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้กันคือการนำ AI มาใช้ในการลดต้นทุนตามแนวคิดของ Autonomous Networks นั่นเอง
และประเด็นสำคัญประการสุดท้ายคือ การปรับตัวให้สนองตอบต่อการเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็วของ TechCo เพราะวงจรชีวิตของเทคโนโลยีนั้นสั้นลงเรื่อย ๆ เทคโนโลยีที่ดีในอดีตมักจะถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยีใหม่อย่างรวดเร็วกว่าแต่ก่อน
อีกทั้งเทคโนโลยีใหม่ ๆ เกิดได้เร็วกว่าเดิมมากจากกระบวนการพัฒนานวัตกรรมของเหล่าสตาร์ตอัปทั้งหลาย อันทำให้หาตัวผู้สามารถคาดเดาอนาคตของเทคโนโลยีได้แม่นยำยากขึ้นมาก ซึ่งจะเป็นความท้าทายสำคัญของผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมต่อไปอีกยาวนาน
Reference: Deutsch, J. (2025, March 25).Why 5G is an Expensive Flop. https://www.bloomberg.com/explainers/why-5g-is-an-expensive-flop
ที่มา : กรุงเทพธุรกิจ / วันที่เผยแพร่ 30 พฤษภาคม 2568
Link : https://www.bangkokbiznews.com/tech/gadget/1182478
