วิเคราะห์มาตรการทางการทูตไทย–กัมพูชาที่กำลังเกิดขึ้น พร้อมเทียบ 6 ลำดับตามอนุสัญญาเวียนนา ว่าด้วยความสัมพันธ์ทางการทูต ปี 1961
เมื่อรัฐบาลไทยประกาศเรียกเอกอัครราชทูตไทยกลับจากพนมเปญ และขอให้เอกอัครราชทูตกัมพูชาเดินทางออกจากประเทศไทย ภายในเวลาที่กำหนด คำถามที่เกิดขึ้นทันทีคือ นี่คือระดับใดของมาตรการทางการทูต?
บทความนี้จะพาผู้อ่านทำความเข้าใจ “ลำดับมาตรการทางการทูต” ทั้ง 6 ระดับ ตามกรอบอนุสัญญาเวียนนาว่าด้วยความสัมพันธ์ทางการทูต (Vienna Convention on Diplomatic Relations 1961) เพื่อประเมินว่า การตอบโต้ของไทยครั้งนี้ อยู่ตรงจุดใดบนสเปกตรัมของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และสะท้อนระดับความตึงเครียดมากน้อยเพียงใด
กรอบเกณฑ์ Vienna Convention 1961
Vienna Convention on Diplomatic Relations 1961 เป็นสนธิสัญญาที่รัฐส่วนใหญ่ในโลกยอมรับ ใช้เป็นกรอบกำหนดสิทธิ หน้าที่ และสถานะของคณะทูต ตัวบทสำคัญคือ
มาตรา 9: ให้อำนาจรัฐผู้รับประกาศบุคคลใดเป็น persona non grata ได้ทันที โดยไม่ต้องให้เหตุผล
มาตรา 43–45: กล่าวถึงการยุติหน้าที่ของทูต การคุ้มครองเจ้าหน้าที่และทรัพย์สินเมื่อมีการตัดสัมพันธ์ และการมอบหมายรัฐที่สามดูแลผลประโยชน์
สถานการณ์ไทย–กัมพูชา อยู่ระดับใด?
– เรียกทูตของตนกลับประเทศ (ระดับ 3): ไทยเรียกเอกอัครราชทูตไทยกลับจากพนมเปญ เป็นสัญญาณการลดระดับความสัมพันธ์โดยยังเปิดช่องเจรจาอยู่
– ขับทูตของคู่กรณี (ระดับ 4): การประกาศให้ทูตกัมพูชาเดินทางออก ถือเป็นการใช้สิทธิ “persona non grata” ตามมาตรา 9 อย่างชัดเจน ซึ่งถือเป็นมาตรการที่แข็งกร้าว
ลำดับมาตรการทางการทูตทั้ง 6 ระดับ (จากเบาไปหาหนัก)
1.ประท้วงทางการทูต: ส่งหนังสือ/แถลงการณ์ประท้วง
2.เรียกทูตต่างชาติเข้าพบ: กระทรวงการต่างประเทศเชิญทูตคู่กรณีเข้าพบ
3.เรียกทูตของตนกลับประเทศ: เพื่อลดระดับและแสดงจุดยืนทางการเมือง
4.ประกาศ persona non grata / ขับทูต: ไม่ยอมรับสถานะทางการทูตอีกต่อไป
5.ลดระดับความสัมพันธ์: ลดจากเอกอัครราชทูตเหลืออุปทูต
6.ตัดความสัมพันธ์ทางการทูต: ปิดสถานทูต ถอนเจ้าหน้าที่ทั้งหมด
สรุป: ไทยยังไม่ถึงขั้น “ตัดสัมพันธ์” แต่ขยับเข้าใกล้
การเรียกทูตกลับและขับทูตออก เป็นระดับ 3 และ 4 ตามลำดับ ยังไม่ใช่การตัดความสัมพันธ์โดยสิ้นเชิง แต่ถือเป็นการส่งสัญญาณว่า ความสัมพันธ์ไทย–กัมพูชา อยู่ในภาวะตึงเครียดขั้นสูง หากไม่มีช่องทางคลี่คลายเพิ่มเติม อาจนำไปสู่ระดับ 5–6 ได้
—————————————————————————————————————————————————–
