คนหนุ่มสาวอเมริกันหัวใจวายมากขึ้น มีวิธีใดบ้างที่ช่วยรักษาสุขภาพหัวใจให้แข็งแรง ?

หัวใจที่แข็งแรงมีความสำคัญต่อการรักษาการทำงานของร่างกาย มันสูบฉีดเลือดเพื่อส่งออกซิเจนและสารอาหารไปทั่วร่างกายของคุณ

โรคหัวใจและหลอดเลือด (Cardiovascular diseases – CVDs) คือสาเหตุการเสียชีวิตที่พบมากที่สุดในโลก และคร่าชีวิตผู้คนราว 18 ล้านคนทุกปี จากข้อมูลขององค์การอนามัยโลก (WHO)

4 ใน 5 ของการเสียชีวิตจากโรคหัวใจและหลอดเลือด มาจากอาการหัวใจวายและโรคหลอดเลือดในสมอง

แพทย์โรคหัวใจกล่าวว่า การรักษาสุขภาพหัวใจ ซึ่งสำหรับในวัยผู้ใหญ่หมายถึงอัตราการเต้นของหัวใจขณะพักที่ 60-100 ครั้ง/นาที เป็นสิ่งที่คุณสามารถทำได้ทุกวัน

“เราสามารถลดความเสียหายต่อหัวใจได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ ด้วยการรับประทานอาหารที่ดี ออกกำลังกาย และหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ยาสูบ” ดร.อีวาน เลวิน แพทย์โรคหัวใจจากสหรัฐอเมริกา กล่าว

ทว่าแค่การรักษาสุขภาพหัวใจให้แข็งแรง ช่วยลดความเสี่ยงอาการหัวใจวายได้จริงไหม ?

หัวใจวายคืออะไร ?

อาการหัวใจวายเกิดขึ้นเมื่อเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจถูกปิดกั้นอย่างกะทันหัน

เมื่อการไหลเวียนเลือดซึ่งลำเลียงออกซิเจนไปสู่หัวใจถูกขัดจังหวะ กล้ามเนื้อหัวใจจะได้รับความเสียหายหรือเริ่มตายลง หากไม่มีการรักษาอย่างทันท่วงที กล้ามเนื้อหัวใจอาจได้รับความเสียหายถาวร หากหัวใจส่วนใหญ่ได้รับความเสียหายในลักษณะนี้ มันก็จะหยุดเต้น (ซึ่งเรียกว่าภาวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน) ส่งผลให้เสียชีวิตในที่สุด

ครึ่งหนึ่งของการเสียชีวิตจากอาการหัวใจวาย เกิดขึ้นภายใน 3-4 ชั่วโมงแรกหลังจากเริ่มมีอาการ ดังนั้นการรักษาอาการเมื่อเกิดหัวใจวายจึงเป็นเรื่องสำคัญมาก

สาเหตุอาการหัวใจวายที่พบบ่อยสุด คือ โรคหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งเกิดจากการที่สารไขมันที่เรียกว่าคราบพลัคเกาะสะสมอยู่ในเส้นเลือดแดง ทำให้หลอดเลือดเกิดการตีบตันยากต่อการไหลผ่านของเลือด

ในแต่ละปี ผู้คนประมาณ 805,000 คนในสหรัฐฯ มีอาการหัวใจวาย ในจำนวนนี้มี 605,000 คนที่เกิดอาการนี้ขึ้นเป็นครั้งแรก ขณะที่อีก 200,000 คนเคยมีประสบภาวะนี้มาก่อน

เท่ากับว่ามีคน 1 คนเกิดอาการหัวใจวายทุก ๆ 40 วินาที จากข้อมูลของศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐฯ

จะรู้ได้อย่างไรว่ากำลังมีอาการหัวใจวาย ?

หัวใจวายสามาถเกิดขึ้นได้หลากหลายอาการ แต่อาการที่พบบ่อยที่สุดคืออาการเจ็บที่หน้าอกในลักษณะมีแรงกดทับและแน่นหน้าอกอย่างรุนแรง ไม่ใช่แค่อาการปวดแบบจี๊ด ๆ

ผู้หญิงบางคนอาจรู้สึกเจ็บที่หน้าอก รวมถึงบริเวณคอ และแขนทั้งสองข้าง

ดร.ไอลิน บาร์เซเกียน แพทย์โรคหัวใจจากรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐฯ บอกว่าอาการหัวใจวายในช่วงแรก ๆ อาจถูกเข้าใจผิดว่าเป็นอาการอาหารไม่ย่อย แต่ที่จริงแล้วมันแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง เพราะหัวใจวายมักตามมาด้วยความรู้สึกเจ็บปวดตามส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย เช่น แขนข้างซ้าย กราม หลัง และท้อง

อาการอื่น ๆ ของหัวใจวายที่สามารถเกิดขึ้นได้ คือ วิงเวียนศีรษะหรือมึนงง มีเหงื่อออกมากผิดปกติ หายใจถี่และมีเสียงหวีดออกมา

แม้อาการหัวใจวายเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นกะทันหัน แต่บางครั้งอาจมีสัญญาณเตือนล่วงหน้าหลายชั่วโมงหรือหลายวัน เช่น อาการเจ็บหน้าอกที่ไม่หายไป แม้ร่างกายได้รับการพักผ่อนแล้วก็ตาม

“หลังจากผ่าน 3 ชั่วโมง กล้ามเนื้อหัวใจที่ได้รับผลกระทบจะเริ่มตาย หากเลือดไม่กลับมาไหลเวียนดังเดิม ดิฉันจึงแนะนำว่าให้เคี้ยวแอสไพรินจนกว่าเจ้าหน้าที่แพทย์ฉุกเฉินจะมาถึง” ดร.ไอลิน กล่าว

แพทย์โรคหัวใจยังเน้นย้ำด้วยว่าต้องได้รับการรักษาทันที หากคุณคิดว่าตัวเองกำลังมีอาการหัวใจวาย

“คุณควรรู้จักตัวเองให้ดีและรู้ว่าตัวเองมีความเสี่ยงอะไรบ้าง เช่น อายุ น้ำหนัก พฤติกรรมการสูบบุหรี่ หรือการดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงประวัติคนในครอบครัว หากคุณทราบสิ่งเหล่านี้และเกิดอาการเจ็บหน้าอกขึ้น ให้โทรหาหน่วยแพทย์ฉุกเฉินทันทีเพื่อขอความช่วยเหลือ” ดร.อีวาน เลวิน แพทย์โรคหัวใจจากสหรัฐฯ กล่าว

คำแนะนำเพื่อป้องกันการเกิดหัวใจวาย

วิธีลดความเสี่ยงจากหัวใจวายมีหลายวิธีด้วยกัน เช่น การลดความดันโลหิตและลดระดับคอเลสเตอรอลด้วยการออกกำลังกายหรือดูแลการรับประทานอาหาร

คอเลสเตอรอลเป็นสารประเภทไขมันที่พบในเลือด ซึ่งจำเป็นต่อการสร้างเซลล์ที่แข็งแรง แต่การมีคอเลสเตอรอลบางชนิดในระดับสูง สามารถเพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจได้

แพทย์โรคหัวใจเน้นย้ำว่าการรักษาวิถีการดำเนินชีวิตให้มีสุขภาพดีอยู่เสมอเป็นสิ่งที่เราสามารถทำได้ในชีวิตประจำวันเพื่อปกป้องหัวใจของเรา โดยแนะนำให้รับประทานอาหารที่มีกากใยสูงและอาหารที่มีไขมันต่ำ รวมถึงจำกัดปริมาณการบริโภคเกลือไม่เกิน 6 กรัมต่อวัน เนื่องจากปริมาณเกลือที่มากเกินไปอาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นได้

อีกข้อแนะนำหนึ่ง คือ ควรหลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารแปรรูปขั้นสูง (ultra-processed food) และอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวมากเกินไป เนื่องจากมันจะทำให้คอเลสเตอรอลในเลือดของคุณสูงขึ้น อาหารเหล่านี้ได้แก่ พายเนื้อ เค้ก บิสกิต ไส้กรอก เนย และอาหารที่มีส่วนผสมของน้ำมันปาล์ม

อาหารที่สมดุลควรมีไขมันไม่อิ่มตัวอยู่ในนั้นด้วย เพราะเป็นที่ทราบกันว่าไขมันเหล่านี้ช่วยเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลที่ดี และช่วยลดการอุดตันในหลอดเลือดแดง เช่น ปลาที่มีไขมัน อะโวคาโด ถั่ว และน้ำมันจากพืชต่าง ๆ

“อาหารสไตล์เมดิเตอร์เรเนียนนั้นยอดเยี่ยมมาก เนื่องจากได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์แล้วว่าช่วยลดเหตุการณ์เกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือดได้” ดร.ไอลิน กล่าว

การรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพควบคู่ไปกับการออกกำลังกายเป็นประจำ ถือว่าเป็นวิธีหนึ่งที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดในการรักษาสุขภาพหัวใจโดยรวม นอกจากนี้ น้ำหนักที่ดีต่อสุขภาพยังช่วยลดโอกาสที่จะเกิดความดันโลหิตสูงด้วย

ดร.อีวาน เลวิน แพทย์โรคหัวใจ แนะนำว่าควรออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน เป็นเวลา 5 ครั้งต่อสัปดาห์ แต่คำแนะนำสำคัญของเขาสำหรับวิถีชีวิตที่สุขภาพดีคือ “อย่า” สูบบุหรี่ รวมถึงบุหรี่ไฟฟ้า

ข้อมูลจากสมาคมโรคหัวใจอเมริกันพบว่าการศึกษาในกลุ่มตัวอย่าง 24,927 คน พบว่าผู้ที่สูบทั้งบุหรี่แบบดั้งเดิมและบุหรี่ไฟฟ้า มีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดเท่ากับผู้ที่สูบบุหรี่แบบดั้งเดิมเพียงอย่างเดียว แม้ว่าผู้ที่ใช้เฉพาะบุหรี่ไฟฟ้าจะมีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดน้อยกว่าถึง 30-60% ก็ตาม

ในบรรดาผู้มีอาการหัวใจวายมาแล้วหนึ่งครั้ง สมาคมโรคหัวใจอเมริกันบอกว่า ประมาณ 1 ใน 5 มีแนวโน้มที่จะกลับเข้ามารักษาตัวในโรงพยาบาลจากอาการหัวใจวายครั้งที่สองภายใน 5 ปี

อย่างไรก็ตาม คณะนักวิจัยจากอิมพีเรียล คอลเลจ ลอนดอน และมหาวิทยาลัยลุนด์ในสวีเดน พบว่าการสั่งจ่ายยาสแตติน (statin) อิเซทิไมบ์ (Ezetimibe) ซึ่งเป็นยาลดคอเลสเตอรอล ให้กับผู้ป่วยหลังเกิดอาการหัวใจวาย สามารถช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดหัวใจวายซ้ำได้

“เรามีข้อมูลหลายทศวรรษที่บ่งชี้ว่า ยิ่งระดับคอเลสเตอรอลแอลดีแอล (LDL) ต่ำมากเท่าไร ความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดและหัวใจก็ยิ่งต่ำมากเท่านั้น” ดร.ไอลิน กล่าว

อาการหัวใจวายเพิ่มมากขึ้นในกลุ่มคนหนุ่มสาว

แม้ความเสี่ยงของอาการหัวใจวายโดยทั่วไปจะมีมากขึ้นตามอายุที่เพิ่มขึ้น แต่ข้อมูลจากศูนย์สถิติสุขภาพแห่งชาติของสหรัฐฯ บอกให้เห็นว่ามีผู้ป่วยในกลุ่มคนวัยหนุ่มสาวมากขึ้น

ในปี 2019 ผู้คนราว 0.3% ของประชากรวัย 18-44 ปี มีอาการหัวใจวาย แต่ในปี 2023 ตัวเลขนี้เพิ่มขึ้นเป็น 0.5%

ดร.อีวาน เลวิน ระบุว่าแนวโน้มที่เพิ่มขึ้นนี้มาจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น การบริโภคอาหารแปรรูปในปริมาณมากขึ้น และคนกลุ่มนี้ไม่ค่อยได้ออกกำลังกาย

“เราทุกคนต้องเคลื่อนไหวมากกว่านี้ ไม่ถึงกับต้องไปยิม แต่ต้องออกกำลังกายบ้าง ผมกังวลเมื่อเห็นว่านับตั้งแต่เกิดโควิด-19 ผู้คนทำงานจากบ้านและเริ่มมีวิถีชีวิตที่ไม่ค่อยดีต่อสุขภาพ” เขากล่าว

แม้เป็นที่รู้กันว่าการสูบบุหรี่คือปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแข็ง (atherosclerosis) อันเนื่องมาจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือดแดง แต่ ดร.อีวาน กล่าวว่าเขากังวลเกี่ยวกับวัยหนุ่มสาวที่ไม่ค่อยคำนึงถึงผลกระทบจากบุหรี่ไฟฟ้ามากกว่า

นอกจากนี้ ดร.ไอลิน ยังกล่าวเสริมด้วยว่า “ปัจจัยเสี่ยงทางพันธุกรรม เช่น ภาวะไขมันในเลือดสูงที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมในครอบครัว (familial hyperlipidaemia) ยังส่งผลต่อการเกิดหัวใจวายก่อนวัยอันควร รวมถึงปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ เช่น ความเครียดและการนอนหลับที่ไม่ดี ก็ได้รับการยอมรับว่าเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสนับสนุนเช่นกัน”